پاسخ خود آزمایی­های درس های دوم تا دوازدهم ادبیات فارسی اول دبیرستان

1- چو یک ماه شد همچو یک سال بود        برش چون بر رستم زال بود

2- او می خواست تا سپاهیان نگذارند آن دو پهلوان یکدیگر را بشناسند و یکی از آنها به دست دیگری کشته شود و در صورت پیروزی سهراب، شبانه به طور مخفیانه او را نیز بکشند.

3- سهراب می خواست تا پادشاه ایران یعنی کاووس را از حکومت بردارد و رستم به جای او بر تخت بنشاند و همچنین پادشاه توران یعنی افراسیاب را نیز  کنار گذاشته و خودش حکومت توران را به دست بگیرد.

4- سپهدار به معنی فرمانده لشکر است و در اینجا منظور از آن اسفندیار است.

 پاسخ خود آزمایی ها درس سوم(رستم و سهراب 2)

1-    الف: خود سهراب چون به صورت یک مهاجم به ایران حمله کرده بود

ب) افراسیاب چون با فرستادن سپاهیان قصد داشت که آنها  همدیگر را نشناسند.          ج) کاووس: چون بار اول از دادن نوشدارو خودداری کرد         د) رستم چون خودش را معرفی نکرد.

2- به عهده ی دانش آموز است.

3- وقتی رستم شخصی را برای گرفتن نوشدارو نزد کاووس فرستاد،کاووس بار اول از دادن نوشدارو خودداری کرد و بار دوم خودش به دنبال آن رفت اما زمانی که با نوشدارو به میدان برگشت سهراب مرده بود.

4- بر زمین بر

5- چون اجلش فرا رسیده بود دیگر توان مقابله نداشت.

6- زدش بر زمین بر به کردار شیر                 بدانست کاو هم نماند به زیر

      سبک تیغ تیز از میان برکشید                   بر شیر بیدار دل بردرید

7- در مثنوی هر بیت برای خود قافیه ای جداگانه دارد ولی در غزل مصراع اول با مصراعهای زوج هم قافیه است.

پاسخ خودآزمایی‌های درس چهارم(میر علمدار)

1)  به چشم آنچه تو گویی ای برادر جان         مطیع امر تو عباس هست از دل و جان       (کلمه­ی جان ردیف است ولی بیت قافیه ندارد)

  خدا ناکرده گر ما را ز یکدیگر جدا سازند        نه من روی تو را بینم نه تو روی مرا دیگر    (بیت کلمه ی قافیه ندارد)

بدان یک ساعت دیگر من و تو از جفا و کین            شویم لب تشنه بی سر از ستم های شرار امروز

(مصراع دوم،اشکال وزنی دارد واج “ م ” در واژه‌ی “ شویم ” وزن را برهم زده است .  شرار ( به کسر “ش” ) به معنی بدی‌ها و بدی کردن است اما در اینجا به غلط ، به معنی بدکاران به‌کار رفته‌است)

2)      الف : در بیت : عازم ظلمت شدند از جانبین       مطلع نورین عباس و حسین ( شمر ، عباس و حسین را خاستگاه نور ( مطلع نورین ) می‌داند .)

      ب : در مصرع: برو بگو به حسین آن امام تشنه لبان ( عمر سعد ، حسین(ع) را امام مسلمانان می‌داند .

   3 ) بین تئاتر وتعزیه تفاوت‌های فراوانی وجود دارد ، ازجمله : آ ) موضوع تئاتر متنوع است وموضوع تعزیه مشخص  ب ) تئاتر در جایگاه ویژه‌ای اجرا می‌شود اما تعزیه جایگاه خاصی ندارد . پ ) تعزیه معمولا در زمان‌های مشخصی ( سوکواری‌های مذهبی ) اجرا می‌شود اما اجرای تئاتر ، درهر زمانی رایج است . ت ) تئاتر خاستگاه اروپایی دارد و تعزیه خاستگاه ایرانی  ث ) درایران، سابقه‌ی تعزیه بسیار بیش‌تر از تئاتر است . و ….

پاسخ خودآزمایی‌های درس پنجم( سمک و قطران)

1-    گرو گذاشتن انگشتری به عنوان ضمانت 2- احترام به حق نان و نمک

2-    شیر آمدی یا روباه

3-    ضمانت کرد، تعهد کرد(توضیح آنکه در قدیم بزرگان از نگین انگشتری به عنوان مهر استفاده می کردند و گرو گذاشتن آن به عنوان گرو گذاشتن آبرو و حیثیت بوده است)

4-    آتشک را

5-    ناگاه خود را بر سر آن مرد افکند// از کجا می آیی و به کجا می روی؟// او برادر من است

6-    سیاست بود چون در جنگ می توان برای پیروزی بر دشمن از شیوه های مختلف استفاده کرد وسمک نیز از نیروی فکر خود استفاده کرد

7-    او برای رسیدن به هدف خود حاضر به انجام هر نوع کاری هست.

8-    فرو بریم: برپا کنیم            ب)قفا زدن: پس گردنی زدن، سیلی زدن

9-    گویند: یک مرغابی تصویر ستاره ای را در آب دید و فکر کرد که ماهی است حمله کرد آن را بگیرد اما چیزی پیدا نکرد چون چندین بار این کار را تکرار کرد و نتیجه ای نگرفت آن را رها کرد بعد از آن هر وقت که ماهی می دید فکر می کرد که همان تصویر ستاره است بناراین برای گرفتن آن تلاش نمی کرد و نتیجه ی کارش آن بود که هر روز گرسنه می ماند.

10-                        گو

پاسخ خودآزمایی‌های درس ششم(خیر و شر)

1-    خاک تشنه استعاره از خیر است.

2-    درگیری همیشگی خوبیها و بدیها که سرانجام نیز با پیروزی خوبی­ها و شکست بدی­ها به پایان می رسد.

3-    شر به خاطر بدذاتی و حسد خود چیزی از خیر می خواست که قابل جبران نباشد.

4-    قابیل نیز به خاطر حسد  و بدداتی برادر بی گناه خود را از بین برد.

5-    منظور از گوهر اول همان لعل ها و جواهرات است و منظور از گوهر دوم صاحب آنهاست.

6-    به عهده ی دانش آموز است.

7-    به عهده ی دانش آموز است.

8-    آبشار سیاه از زیر کلاهش جاری شد.( آبشار سیاه استعاره از موها است)

پاسخ خودآزمایی‌های درس هفتم( طوطی و بقال)

1 ) با بیت‌های 17 و19و 20 و 21 ارتباط معنایی دارد اما بیش‌ترین رابطه‌ی آن با بیت 17 است ( یعنی تشابه و همانندی میان پدیده‌ها نمی‌تواند دلیل یگانگی آن‌ها باشد .

2 ) این داستان به ما می‌آموزد که هنگام مشاهده‌ی همانندی‌های دو پدیده ، شتاب‌زده و سطحی و غیر منطقی ، قضاوت نکنیم .بیت نیز به ما می‌آموزد ظاهر انسان‌ها نشاگر باطن آن‌ها نیست .(تشابه ظاهری انسان‌های شیطان‌صفت و اهل حقیقت ، نباید ما را به گمراهی بکشاند.)

3 ) زیرا درویش را فقط به خاطر شباهتی ظاهری ، مانند خود پنداشته‌بود .

4 ) : نمونه از مثنوی مولوی

             کودکی در پیش تابوت پدر              زار می‌نالید و برمی‌کوفت سر

                    کای پدر آخر کجایت می‌برند            تا تو را در زیر خاکی بفشرند

                      می‌برندت خانه‌ی تنگ و زحیر         نه دراو قالی و نه در وی حصیر

                      نی چراغی در شب و نه روز نان            نی دراو بوی طعام ونه نشان

                     زین نسق اوصاف خانه می‌شمرد          وز دو دیده اشک خونین می‌فشرد

                    گفت جوحی با پدر ای ارجمند            والله این را خانه‌ی ما می‌برند

                    گفت جوحی را پدر ابله مشو                گفت ای بابا نشانی‌ها شنو

                      نی حصیر و نه چراغ و نه طعام                نه درش معمور و نه صحن و نه بام

پاسخ خودآزمایی‌های درس هشتم(گلهایی که در نسیم آزادی می شکفند)

1-    حرکت انقلابی مردم و فداکاریهای آنها را

2-    جواب سوال به عهده ی دانش آموز است

3-    جوانانی که در دوران آزادی رشد می کنند و می بالند.

4-    هنرمندان نیز به اقشار و گروه های مردم پیوستند.

5-    مردم را راهنمای هنرمندان می داند.

خط خورشید

1- شب: نماد دوران ظلم و استبداد         آسمان: نماد جامعه ی ایران                شهاب : نماد مبارزان

2-= شعر آزاد یا نو

3- الف) خون خورشید( خورشید مثل انسانی پنداشته شده که خون دارد)     ب)شهابی که مشق را خط می زند.

4- جواب سوال به عهده ی دانش آموز است

5- در بند آخر بین کلمات :نور، شرق، خورشید، شفق، آسمان                در بند اول بین کلمات: دفتر، پاره پاره، حرف خط خورده، صفحه

پاسخ خودآزمایی‌های درس نهم(دریا دلان صف شکن)

1-    از حاشیه ی اروند رود به دست مجاهدان ایران

2-    در انجا همه ی چیزهای معمولی حقیقتی دیگر می یابند، همه ی اشیاء گنجینه هایی از رازهای شگفت آفرینش هستند ولی انسان حقیقت آنها را فقط در جبهه ها در می یابد.

3-    جواب سوال به عهده ی دانش آموز است

4-    توصیف رزمنده ای که یک دست خود را از دست داده و دوباره به جبهه باز گشته و تک تیر انداز شده است.

5-    عملیات کرکوک، سفر به چزابه، پایگاه جهنمی و ...

6-    صف طویل رزمندگان تازه نفس- با آرامشی که حاصل ایمان است- وسعت جبهه ی فتح را به سوی آینده طی می کنند.

7-    گردانندگان و هدایتگران بازی های سیاسی- در قدیم به معنی مرشد زورخانه بود.

پاسخ

1-    به سنت بدرقه کردن مسافران با آب وآینه و قرآن

2-    مادرم دل مرا سرشار از نور امید می کند. نهاد جمله: مادرم

3-    چراغ نماد استقلال و آزادی است.

4-    با تمام دل

5-    آماده شدن برای رفتن به جبهه

6-    در شعر سنتی طول مصراعها با هم مساوی است و قافیه نیز جایگاه مشخصی دارد ولی در شعر نو طول مصراع ها با هم مساوی نیست و قافیه نیز جایگاه مشخصی ندارد.

پاسخ خودآزمایی‌های درس دهم(هدیه ی ناتمام) حذف

1-      پدرش به آنها فهماند که تقدیر و تشکر از مادر نه فقط با دادن کادو بلکه با کمک کردن به او در کارهای خانه نیز میسر است.

2-      چون می دانست که هدیه ی راوی از هدیه ی او زیباتر است.

3-      او با این کار خود هم می خواست ارزش هدیه ی برادرش از بین نرود و هم می خواست که او نیز در کارهای خانه به مادرش کمک کند.

4-      راوی را

پاسخ خودآزمایی‌های درس یازدهم(مسافر)

1-    به آخر دنیا

2-     وجدان خود نویسنده

3-    تیمور لنگ

4-    مقام شاعران و نویسندگان از سردارن و فاتحان نظامی بلند تر است.

5-    پرودگارا قدرتی به من بخشا تا روح خود را از تعلق به جیفه های ناچیز روزگار بی نیاز کنم و از هرچه رنگ تعلق دارد آزادش سازم.

6-    او با این سخنان خود را حاصل جریان عاشقی می داند چون عشق معمولا با لبخند آغاز می شود سپس وارد مرحله ی دوستی می شود و سرانجام  با اشک پایان می پذیرد.

7-    جواب سوال به عهده ی دانش آموز است

8-    یک قطره باران ز ابری چکید                    خجل شد چو پهنای دریا بدید

که جایی که دریاست من کیستم؟              گر او هست حقا که من نیستم

چو خود را به چشم حقارت بدید              صدف در کنارش به  جان پرورید

سپهرش به جایی رسانید کار                      که شد نامور لؤاؤ شاهوار

بلندی از آن یافت کاو پست شد                در نیستی کوفت تا هست شد

در این شعر سعدی چون قطره ی باران تواضع و فروتنی کرد تبدیل به مروارید شد و در قطعه قطرات سه گانه نیز چون قطره ی سوم تواضع و فروتنی کرد رب النوع سپیده دم او را انتخاب کرد.

9-    جواب سوال به عهده ی دانش آموز است

پاسخ خودآزمایی‌های درس دوازدهم( از کعبه گشاده گردد این در)

1-    از خدا خواست که در راه عشق او را به مرحله برساند که حتی بعد از مرگش نیز آوازه­ی عشقش باقی بماند واو را بیشتر از قبل عاشق کند و باقی مانده عمرش را بگیرد و به عمر لیلی اضافه کند.

2-    از عمر من آنچه هست بر جای                بستان و به عمر لیلی افزای

3-    با زبانی نرم و لطیف احساسات عاشقانه­ی مجنون را باز گفته است.

4-  الف) پدرمجنون (مشبه) مثل (ادات) کعبه (مشبه به) حلقه در گوش نهاد(وجه شبه)       ب) مجنون (مشبه) چو(ادات)  مار حلقه (مشبه به) از جای برجست(وجه شبه)